Định nghĩa và tầm quan trọng của phân tầng không gian và giải pháp ngăn cháy
Định nghĩa phân tầng không gian và giải pháp ngăn cháy
Phân tầng không gian trong phòng cháy chữa cháy (PCCC) là nguyên lý thiết kế an toàn quan trọng, trong đó công trình được chia thành các khoang cháy riêng biệt bằng các kết cấu và vật liệu có khả năng chống cháy. Mục đích chính là ngăn chặn hoặc làm chậm sự lan truyền của lửa, khói và nhiệt giữa các khu vực, tạo điều kiện cho việc sơ tán an toàn và hỗ trợ công tác chữa cháy.
Giải pháp ngăn cháy là tổng thể các biện pháp kỹ thuật và sản phẩm được thiết kế đặc biệt để thực hiện việc phân tầng không gian, bao gồm vách ngăn chống cháy, cửa thép chống cháy, cửa cuốn và rèm chống cháy. Các giải pháp này tạo thành một hệ thống đồng bộ, hoạt động cùng nhau để bảo vệ tính mạng con người và tài sản trong trường hợp hỏa hoạn.
Tầm quan trọng của phân tầng không gian và giải pháp ngăn cháy
Phân tầng không gian và giải pháp ngăn cháy đóng vai trò sống còn trong chiến lược PCCC hiện đại, với tầm quan trọng thể hiện ở những khía cạnh sau:
1.Bảo vệ tính mạng con người: Tạo thời gian quý giá cho việc sơ tán an toàn, đặc biệt trong các tòa nhà cao tầng hoặc công trình có nhiều người. Theo thống kê, việc phân tầng không gian hiệu quả có thể tăng thời gian sơ tán an toàn lên đến 300%.
2.Hạn chế thiệt hại về tài sản: Ngăn chặn lửa lan rộng, giảm thiểu thiệt hại vật chất và chi phí khôi phục sau cháy. Các nghiên cứu cho thấy, công trình có hệ thống phân tầng không gian tốt có thể giảm thiệt hại tài sản đến 60% so với công trình không có hệ thống này.
3.Tạo điều kiện cho công tác chữa cháy: Giúp lực lượng cứu hỏa có thêm thời gian và không gian an toàn để tiếp cận và dập tắt đám cháy, tăng hiệu quả của công tác cứu hỏa và giảm thiểu rủi ro cho lực lượng cứu hộ.
4.Đảm bảo tính liên tục của hoạt động: Trong các cơ sở quan trọng như bệnh viện, trung tâm dữ liệu, giải pháp này giúp duy trì hoạt động của các khu vực không bị ảnh hưởng trực tiếp bởi đám cháy, đảm bảo tính liên tục của các dịch vụ thiết yếu.
5.Tuân thủ quy định pháp luật: Đáp ứng các yêu cầu nghiêm ngặt của quy chuẩn và tiêu chuẩn PCCC hiện hành, đặc biệt là Nghị định 105/2025 sẽ có hiệu lực vào tháng 7/2025, quy định chi tiết về phân tầng không gian và ngăn cháy trong các công trình xây dựng.
Nguyên lý hoạt động của hệ thống ngăn cháy và phân tầng không gian
Hệ thống ngăn cháy và phân tầng không gian hoạt động dựa trên các nguyên lý cơ bản sau:
1.Phân chia không gian: Chia công trình thành các khoang cháy riêng biệt bằng các vách ngăn, cửa, sàn chống cháy, giúp kiểm soát đám cháy trong phạm vi hẹp.
2.Ngăn chặn sự lan truyền của lửa và khói: Sử dụng các vật liệu và kết cấu có khả năng chống cháy cao để tạo rào chắn ngăn lửa và khói lan sang các khu vực khác.
3.Cách nhiệt: Giảm sự truyền nhiệt qua các kết cấu, bảo vệ người và tài sản ở các khu vực lân cận khỏi tác động của nhiệt độ cao.
4.Tự động hóa: Kết hợp với hệ thống báo cháy và điều khiển tự động, các thành phần như cửa cuốn, rèm chống cháy có thể tự động kích hoạt khi phát hiện cháy.
5.Tạo lối thoát hiểm an toàn: Bảo vệ các tuyến thoát hiểm khỏi lửa và khói, đảm bảo người trong tòa nhà có thể sơ tán an toàn.
Yêu cầu PCCC đối với các giải pháp phân tầng không gian ngăn cháy
Yêu cầu chung về phân tầng không gian trong công trình
Các yêu cầu chung về phân tầng không gian trong công trình theo quy định PCCC hiện hành bao gồm:
1.Phân chia khoang cháy hợp lý: Công trình cần được phân chia thành các khoang cháy với diện tích phù hợp theo quy định, tùy thuộc vào loại hình, quy mô và tính chất sử dụng của công trình.
2.Bảo vệ các lối thoát hiểm: Các lối thoát hiểm phải được bảo vệ bằng các kết cấu có khả năng chống cháy phù hợp, đảm bảo người trong tòa nhà có thể sơ tán an toàn khi có cháy.
3.Ngăn chặn sự lan truyền của lửa và khói: Các kết cấu ngăn cháy phải có khả năng ngăn chặn hiệu quả sự lan truyền của lửa và khói giữa các khoang cháy.
4.Đảm bảo tính toàn vẹn của hệ thống: Tất cả các thành phần trong hệ thống ngăn cháy phải hoạt động đồng bộ và duy trì tính toàn vẹn trong suốt thời gian chống cháy yêu cầu.
5.Tuân thủ các tiêu chuẩn kỹ thuật: Các giải pháp phân tầng không gian phải đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật về khả năng chống cháy, được thể hiện qua chỉ số EI (Integrity – tính toàn vẹn và Insulation – cách nhiệt).
Tiêu chuẩn EI và ý nghĩa trong bảo vệ công trình
Tiêu chuẩn EI là một trong những chỉ số quan trọng nhất để đánh giá hiệu quả của các giải pháp ngăn cháy. Ký hiệu này có ý nghĩa cụ thể như sau:
- E (Integrity – Tính toàn vẹn): Khả năng của sản phẩm trong việc duy trì tính toàn vẹn cấu trúc, ngăn chặn lửa, khói và khí nóng xâm nhập qua.
- I (Insulation – Cách nhiệt): Khả năng giữ cho nhiệt độ ở mặt không tiếp xúc với lửa không vượt quá giới hạn cho phép, thường là không tăng quá 140°C (trung bình) hoặc 180°C (tại một điểm) so với nhiệt độ ban đầu.
- Số (ví dụ: 60, 120, 150): Thời gian tính bằng phút mà sản phẩm có thể duy trì cả hai tính năng trên trong điều kiện thử nghiệm cháy tiêu chuẩn.
Tiêu chuẩn EI cao đồng nghĩa với thời gian bảo vệ lâu hơn, cho phép nhiều thời gian hơn cho việc sơ tán và chữa cháy, đặc biệt quan trọng trong các công trình quy mô lớn hoặc phức tạp.
Yêu cầu kỹ thuật đối với vách ngăn chống cháy
Vách ngăn chống cháy cần đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật sau:
1.Khả năng chống cháy cao: Duy trì tính toàn vẹn và cách nhiệt trong thời gian dài khi tiếp xúc với lửa (tiêu chuẩn EI)
2.Độ bền cơ học: Chịu được các tác động cơ học thông thường mà không bị hư hỏng hoặc giảm khả năng chống cháy.
3.Độ ổn định kích thước: Không co ngót hoặc biến dạng đáng kể dưới tác động của nhiệt độ và độ ẩm thay đổi.
4.Khả năng chống ẩm và mốc: Đặc biệt quan trọng trong điều kiện khí hậu nhiệt đới ẩm của Việt Nam.
5.Không sinh khói độc: Khi tiếp xúc với lửa, không sinh ra các khí độc hại gây nguy hiểm cho người sơ tán.
6.Dễ dàng lắp đặt và bảo trì: Có thể lắp đặt nhanh chóng, tiết kiệm chi phí và dễ dàng bảo trì, sửa chữa khi cần thiết.
Yêu cầu kỹ thuật đối với cửa thép chống cháy
Cửa thép chống cháy cần đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật sau:
1.Khả năng chống cháy: Đạt tiêu chuẩn EI đảm bảo ngăn chặn lửa và cách nhiệt trong thời gian quy định.
2.Tính toàn vẹn cấu trúc: Duy trì tính toàn vẹn cấu trúc khi tiếp xúc với nhiệt độ cao, không bị biến dạng hoặc nứt vỡ.
3.Khả năng tự đóng: Trang bị cơ chế tự đóng để đảm bảo cửa luôn đóng kín khi có cháy, ngay cả khi không có sự can thiệp của con người.
4.Độ kín khít: Có gioăng chống cháy đặc biệt để đảm bảo kín khít, ngăn khói và khí nóng xâm nhập qua khe cửa.
5.Độ bền cơ học: Chịu được các tác động cơ học thông thường và số lượng lớn chu kỳ đóng mở mà không bị hư hỏng.
6.Tính thẩm mỹ và tiện dụng: Ngoài chức năng chống cháy, cửa còn cần đáp ứng các yêu cầu về thẩm mỹ và tiện dụng trong sử dụng hàng ngày.
Yêu cầu kỹ thuật đối với cửa cuốn và rèm chống cháy
Cửa cuốn và rèm chống cháy cần đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật sau:
1.Khả năng chống cháy: Đạt tiêu chuẩn EI, đảm bảo ngăn chặn lửa và cách nhiệt trong thời gian quy định cụ thể với từng vị trí và từng công trình.
2.Vận hành tự động: Kết nối với hệ thống báo cháy, tự động đóng khi phát hiện cháy hoặc khi nhận tín hiệu từ hệ thống báo cháy.
3.Cơ chế dự phòng: Có hệ thống dự phòng (pin hoặc cơ học) để đảm bảo vẫn hoạt động ngay cả khi mất điện.
4.Độ kín khít: Đảm bảo kín khít khi đóng, ngăn khói và khí nóng xâm nhập qua.
5.Độ bền cơ học: Chịu được các tác động cơ học và nhiệt độ cao mà không bị hư hỏng hoặc mất khả năng hoạt động.
6.Tốc độ vận hành phù hợp: Đủ nhanh để đóng kịp thời khi có cháy, nhưng không quá nhanh để gây nguy hiểm cho người đi qua.
7.Hệ thống an toàn: Trang bị các tính năng an toàn như cảm biến chướng ngại vật, hệ thống cảnh báo âm thanh và ánh sáng.